Jaap van Deurzen

SPREKER /  MEDIATRAINER /  DAGVOORZITTER.

KINDERBOEKEN & CENSUUR

mrt 5, 2023

Tien kleine negertjes
Die dansten in de regen
Eentje viel er in een plas
Toen waren het er nog maar negen

Whoaaaa!!! hoor ik de snerpende gil van vrouwlief Blond. ‘Wat flik je me nou!?’ brult ze tijdens het lezen van dit opstel. Als een jekko belt ze naar de lokale Karwei-keten en bestelt vier houten schotten die voor onze ramen passen. 

Onze ruiten gaan volgens haar geheid aan diggelen als ik dit verhaaltje met het vermaledijde n-woord online zet. Pfff, we zijn net bekomen van de Zwarte Pietendiscussie. Zand erover. Doorademen! Maar de woke wereldgemeenschap wordt blijkbaar steeds gekker. Stomverbaasd lees ik het nieuws over het ‘kuisen’ van de boeken van de Britse schrijver Roald Dahl. Hij is de auteur van geniale kinderboeken zoals: ‘Sjakie en de chocoladefabriek’ ‘Mathilda’ en de ’Grote Vriendelijke Reus’. Dat laatste boek heb ik ongeveer vijfduizend keer voorgelezen aan mijn twee jongens. Natuurlijk is Roald Dahl in de ogen van sommige moraalridders een knettergekke idioot met sadistische trekjes. Maar de jonge lezers smullen van zijn bizarre hersenspinsels. Hoe gruwelijker, hoe beter. Aan het eind van elk verhaal staat er altijd wel zoiets als: ‘En ze leefden nog lang en gelukkig’. De hoofdrolspelertjes in het aloude aftelrijm ‘Tien kleine negertjes’ komen er slechter vanaf en worden gedecimeerd: 

Twee kleine negertjes
Die waren zo alleen
Eentje ging van heimwee dood
Toen was het er nog maar één

Terug naar de rel rond Roald Dahl. Het ‘aanpassen’ van honderden passages in zijn originele teksten wordt door velen een vorm van ‘cultureel vandalisme’ genoemd. Blijf met je fikken van iemands creatie af, is het oordeel. Maar volgens de nazaten van Dahl gaat het om ‘aanstootgevende taal’, die niet meer van deze tijd is. Zo worden ‘kleine mannetjes’ straks in de nieuwe genderneutrale versie ‘kleine mensen’ genoemd. Termen als ‘dik’ ‘stom’ en ‘lelijk’ zul je niet meer tegenkomen in de Engelse boeken, want die zijn veel te ‘confronterend’.

Het krioelt van lelijke, stomme, dikke typetjes in Dahls’ verhalen. Neem Casper Slok uit ‘Sjakie en de Chocoladefabriek’. Die vreet zich tonnetjerond aan chocola en ziet er niet uit. “Waarom zou je dat aanpassen?’ zegt Joris van Leur, de Nederlandse uitgever van de boeken. Hij is niet van plan om de teksten te gaan veranderen. Intussen is de Britse uitgever Penguin ook bij zinnen gekomen. De ‘klassieke’ versies van Dahls’ boeken zullen naast de gekuiste exemplaren ook blijven verschijnen. Kopers kunnen dan zelf een keuze maken. Prima plan, want voor je het weet is het hek van de dam. 

Denk bijvoorbeeld aan onze eigen ‘Dik Trom’, ‘Dikke Deur‘ en Billy Turf, het dikste studentje ter wereld. De stripfiguur, die in Engeland Billy Bunter heet, is een verzinsel van de Britse schrijver Charles Hamilton. De Nederlandse kloon is een moddervet ventje dat wordt omschreven als een stronteigenwijze, hondsluie, racistische puber. Het liefst stopt hij de godganse dag zijn mik vol snoep en alles wat verder eetbaar is. Clichés worden niet geschuwd. De chinees uit restaurant ‘Ping-Pang-Pong’ heeft een okergeel gezicht, spleetogen en een vlecht. De vrouwen in de strip zijn vaak zure, onnozele tuttebellen. De grootste Nemesis van het dikke studentje is de graatmagere meester Kwel, die Billy’s imposante achterwerk regelmatig bewerkt met een Spaans rietje. Plek zat. Om de haverklap noemt Kwel hem een ‘dikke, lelijke oliebol’. Waar blijft de tijd dat je dit nog straffeloos kon schrijven? Billy Turf kan het worst wezen. Wat een heerlijke antiheld. 

‘Als woorden in een verhaal van een schrijver worden veranderd, verwijder je de ziel van de schrijver…,‘ schrijft Nico K. in de Volkskrant. ‘Wanneer gaan we de Bijbel aanpakken?’ vraagt Willeke S. zich af. Goed punt, want ook dat is een bloed druipende horrorstory, die niet bedoeld is voor tere kinderzieltjes. ‘Ik ga de Manvankleurhut van Oom Tom maar lezen!’ grapt een ander gefrustreerd.

U zult me na dit stukje waarschijnlijk uit de vereniging van Gutmenschen gooien, maar ik ben dit gezever zó zat. Nog even, dan gaan we de teksten van controversiële rocknummers aanpassen. I Can’t Get No Satisfaction! Toch blijf ik positief, ooit komt het allemaal weer goed, kijk maar: 

Dat ene kleine negertje
Dat had je moeten zien
Dat trouwde met een negerin
Toen waren er zo weer tien!

JAAP VAN DEURZEN