Cliché nummer 1: Een dag niet gelachen, is een dag niet geleefd. In huize Van Deurzen is het gezegde al jarenlang de leidende mantra. Maar de klad zit erin. Blond confronteert me bikkelhard met het nieuws: ‘Jouw grappen zijn niet meer zo leuk, Kont. Ze zijn steeds hetzelfde.’ Touché. Decennialang heb ik haar kreupel laten liggen van het lachen, want…
Cliché nummer 2: Vrouwen lachen vaker dan mannen en ze lachen ook vooral óm mannen. Dat sekseverschil zie je al bij jonge kinderen. Uit onderzoek blijkt dat jongetjes van zes jaar méér grapjes maken en anderen vaker laten lachen dan meisjes van dezelfde leeftijd. Dat geeft te denken. Misschien zijn jongens wel genetisch voorgeprogrammeerd om meisjes te laten gieren. In mijn pubertijd kom ik er achter dat humor een aantrekkelijke eigenschap is. Ondanks mijn verkreukelde kop rollen de lachgrage deernes gillend mijn mand in.
Ja, daar is ie weer: In lijn 2 in Rotterdam-Zuid ontmoet ik vrouwlief Blond voor het eerst. Ik laat haar tijdens de zestien gezamenlijke haltes hyperventileren van het lachen. Met de knieën gekruist tegen urineverlies strompelt ze de tram uit. Het is een aandoenlijk gezicht. Als een hallucinerende schaatser waggelt ze krijsend naar huis. Het lijkt alsof ze hartje zomer ‘pootje over’ aan het oefenen is. Dertig jaar later ontmoet ik haar opnieuw en ga ik onverdroten door op hetzelfde pad. Het is weer lachen, gieren en brullen geblazen.
Maar die tijd lijkt voorbij. Ik moet aan de slag met mijn variéténummers want een blije Blond is me wel heel dierbaar. Ik verdiep me daarom in ‘de wetenschap van de lach’, de gelotologie, en stuit op een duo Duitse lachebekjes.
Filosoof Immanuel Kant: ‘Lachen is een genegenheid die het gevolg is van de plotselinge vernietiging van een gespannen verwachting.’ Oké, snap ik.
Collega Arthur Schopenhauer: ‘Lachen vindt daarom altijd plaats als gevolg van een paradoxale en bijgevolg onverwachte subsumptie, hetzij uitgedrukt in woorden of in actie.’ Kraakhelder!
Humor en Duitsers, waar begin ik aan? Al jaren houden roedels wetenschappers zich bezig met de vraag: ‘Wat is lachen en waarom doen we het?’ Wat onderscheidt ons van het hangbuikzwijntje? Dat dier zou dezelfde intellectuele eigenschappen moeten hebben als de mens. Als ik naar de Tweede Kamerleden kijk, ben ik gelijk geneigd dat te geloven.
‘Sommige psychologen onderscheiden 18 verschillende soorten glimlachen. Maar één variant is de uitdrukking van eerlijk en spontaan plezier.’ Daar heb ik dus lang lol van gehad, want: Cliché nummer 3: Ik ben altijd de leukste thuis.
Mannen en vrouwen vinden gevoel voor humor allebei belangrijk in een partner. Canadese wetenschappers vermoeden wél dat mannen daarmee bedoelen dat vrouwen om hún grappen moeten lachen. Andersom gebeurt dat zelden. Niks mis mee, want vrouwen zouden graag aan het lachen gemaakt willen worden door hun partner. Een goed gevoel voor humor zien ze als een teken van intelligentie. Eigenlijk zijn vrouwen op zoek naar een intelligente man. Blond boft.
‘Lachen is een vorm van communicatie die onder meer de verbondenheid met anderen weergeeft,’ beweert een onderzoeker. Natuurlijk kun je wel solo gaan staan ginnegappen maar de kans dat je in een lachbui uitbarst is 30 keer groter als je in gezelschap bent van anderen. Lachen doe je vooral samen. In tegenstelling tot andere primaten, die voor de lol in hun eentje gaan zitten brullen.
Worden wetenschappers écht betaald voor dit soort lulkoek? Primaten hebben allang door dat ‘de stembanden tijdens het lachen snelle abductie-adductiebewegingen uitvoeren die synchroon lopen met de diafragmatische motoriek. Dat ze door te lachen endorfines (plezierhormonen) aanmaken waardoor ze zich senang voelen. Tjonge jonge, jonge, gelotologie, ik geef het op.
Japanse wetenschappers zijn er inmiddels in geslaagd om de lachende robot ‘Erica’ te ontwikkelen. Die malle meid heeft geen flauw idee waar de grappen over gaan maar lacht automatisch mee met de gesprekspartner. De Japanners borduren daarmee voort op het feit dat mensen elkaar óók na apen. Wanneer ze namelijk oogcontact maken met iemand die lacht, gaan ze vanzelf ook (glim)lachen. Interessant, toch?
‘Tja, ook dit stukje vind ik niet echt een dijenkletser, Japie’, vonnist Blond. ‘Waarom stop je niet met die flauwekul? Het kost tijd en het levert weinig op.’ Ik heb direct ‘Erica’ op mijn verlanglijstje gezet. Lachen!
JAAP VAN DEURZEN
- Ja, daar was ie weer! De eenmalige donatie-knop. Groot of klein, alles is fijn. NL80 BUNQ 2074 4964 00 of: Klik dan hier!