Ik kan er ’s nachts nog steeds van wakker liggen. Twee weken geleden stap ik mijn favoriete vishandel J&J in Weesp binnen voor mijn dagelijkse portie medicijnen. Ik verheug me op de twee haringen die ik als een zeehond naar binnen zal slokken. Bij binnenkomst zegt Martin, die de visjes vers van het mes voor me schoonmaakt: ‘Ik ben bijna door de oude voorraad heen, Jaap. Ik denk dat we de nieuwe haring niet op tijd binnenkrijgen. Je zult aan de rolmops of de spekbokking moeten.’ Ik sta aan de grond genageld en overweeg een seconde om in het frituurvet te duiken waar de kibbeling in ligt te sissen. Over haringtekorten maak je geen grappen.
‘Grapje!’ lacht de goedlachse Volendammer. ‘Ik heb er nog genoeg, hoor, we redden het wel. Dat was even schrikken, hè?’ Doodgemoedereerd gaat de komiek aan de slag met mijn dagelijkse duo zilte zaligheidjes. De superieure haring is uit het fantastische haringseizoen 2022. Van de weeromstuit werk ik er vier naar binnen. Hebben is hebben. Natuurlijk is dat absurd en volstrekt onethisch, maar ik ben nu eenmaal verslaafd aan eicosapentaeenzuur en docosahexaeenzuur. Maar dat wist u al.
Sorry, dit wordt het zoveelste epos over de jaarlijkse haring hoogmis rond de Hollandse Nieuwe. Ik kan er simpelweg niet omheen. Zeker niet vanwege de slechte start van het seizoen, dat een week later is begonnen dan gepland. Een marteling voor de liefhebber, die al in maart loopt te kwijlen. De maagdelijke haring is nog niet vet genoeg en moet in de maritieme couveuse een weekje langer aan het plankton infuus. Het vetgehalte moet minstens 16% zijn en dat wordt niet gehaald. De ondermaatse visjes, die al gevangen zijn, worden oneerbiedig tot vismeel verwerkt. De handel huilt, want zo’n euforische eerste week haal je economisch nooit meer in, die ben je kwijt. Toch kan de haringhandel wel een stootje hebben. Sommige visboeren verkopen het visje voor rond de vier euro per stuk of net iets daaronder. De inkoop van een haring ligt rond de zestig eurocent, dus tel uit je winst. Maar ja, eerlijk is eerlijk, alles is duurder geworden, gas, elektra, transport en arbeid. Het ‘maatje’ muteert van een visje voor de arme man tot een elite vissnack. ‘Weet je wat de beste haring is?’ vraagt een volvette visser in de veilinghal in Scheveningen met pretoogjes: ‘De haring waar je het meest aan verdient, hahaha.’ Hij spoelt de grap weg met een glas goudgele korenwijn.
De ‘Hollandsche Nieuwe’ is inmiddels gevangen, geland, en gekaakt in Scandinavië en verscheept naar onze delta. De haringparty’s kunnen beginnen, maar de échte feestvreugde zal pas ergens in juli komen als de ‘maatjes’ zich echt helemaal hebben volgevreten met plankton. Tot nog toe zijn ze niet verder gekomen dan het voorgerecht. ‘De haring van vorig jaar gaf ik gelijk een 10, die had een vetpercentage van 23%. Bij de nieuwe schommelt dat tussen 18 en 20%. Ik geef hem een 7’, zegt haringexpert Jan van Duijn van vishandel Ouwehand.
In Scheveningen is net het eerste vaatje haring voor 159500 euro geveild, het hoogste bedrag ooit. De opbrengst gaat naar de Voedselbank. In ons puissant rijke landje zijn er 174 afdelingen van de Voedselbank. Daar krijgen dagelijks zo’n 120000 mensen voedselhulp van een fantastisch legertje vrijwilligers. Dat er überhaupt voedselbanken in ons land moeten zijn is op zich al godgeklaagd en te schandalig voor woorden. Maar de nood is hoog beweert bestuurslid Henk van der Meer. ‘Meer dan een miljoen mensen leven hier onder de armoedegrens.’
Glimlachend van oor tot oor neemt hij dan ook de check in ontvangst van presentatrice Natasja Froger, de echtgenote van volkszanger René. De Frogertjes weten wel wat armoede is. In 2008 doen ze mee aan het programma: ‘Effe geen cent te makken’ en leven met hun twee zoons een maandlang van een bijstandsuitkering van 1000 euro. De Voedselbank speelt een belangrijke rol in de serie en wordt in één klap op de kaart gezet. Hulde! Na een maandje afzien trekken de sympathieke Frogertjes zich als een jekko terug achter de dikke muren van hun riante Blaricumse bungalow, want er zijn grenzen. Het gerucht gaat dat René op haringparty’s voor een slordige 15000 euro twintig minuten komt zingen over: ‘Een Eigen Huis’. Geef hem eens ongelijk. Natasja en René zijn zich altijd wel met hart en ziel blijven inzetten voor de Voedselbank, waarvan acte.
Als de veilingbuit binnen is en het applaus is verstomd verplaatst het gezelschap zich naar de hal om de eerste haringen te proeven. Daar staan ze weer met die opengesperde bekken waar een maatje boven bungelt. Ik kijk in de open mond van een oude visbaron die achteroverleunt en zijn haring naar binnen probeert te mikken. Het neonlicht wordt weerkaatst in een rijtje solide gouden kronen. Voor de prijs van dat vergulde gebit kun je alleen al een armlastige volkswijk van vis voorzien. Op mijn vraag of de Hollandsche Nieuwe nu een imagoprobleempje heeft vanwege de valse start zegt Jan van Duijn van Ouwehand hoofdschuddend: ‘Ach joh, weet je wat het is, haring moet je eten, daar moet je niet te veel over lullen.’
JAAP VAN DEURZEN