Jaap van Deurzen

SPREKER /  MEDIATRAINER /  DAGVOORZITTER.

Kurt & Dood

jul 19, 2021

Kurt is dood. Ik mocht Kurt zeggen tegen de Deense cartoonist Westergaard, die dol was op Amsterdam en Nederlanders in het algemeen. En zeker als ze dan ook nog eens zijn taal spreken. 

Ik krijg de vraag vaak: “Welke interviews uit je carrière zijn je nou het meest bijgebleven?’ De lijst is lang na dertig jaar verslaggeving, maar één van de meest dierbare gesprekken die ik ooit heb gevoerd is met de aimabele Kurt Westergaard. Hij maakt zestien jaar geleden de omstreden tekening van de profeet Mohammed met een bom in zijn tulband. 

We schrijven 30 september 2005. De Deense krant Jyllands Posten drukt een pagina vol Mohammed-cartoons af van diverse Deense tekenaars. Redacteur Flemming Rose wil een debat starten over de zelfcensuur in de Deense media. Hij is correspondent in Moskou geweest en heeft een pokkenhekel aan censuur. Hij komt op het idee omdat de Deense schrijver Kaare Bluitgen geen illustrator kan vinden voor zijn kinderboek: “De Koran en het leven van de profeet Mohammed.” Het afbeelden van Mohammed wordt door islamieten beschouwd als heiligschennis.

De angst van de tekenaars is te begrijpen. Op 2 november 2004 is in Amsterdam filmmaker Theo van Gogh op straat door Muhammed B. vermoord nadat zijn islam-kritische film: “Submission Part 1” is verschenen. Veel Deense cartoonisten haken daarom af, maar sommigen zijn bereid om hun versie van de profeet te tekenen. 

Onder de kop: ‘Muhammeds mange ansigter’ (de vele gezichten van Mohammed) verschijnen in de krant twaalf cartoons, waaronder de tekening van Kurt Westergaard. Deense moslims gaan woedend de straat op, maar het protest bloedt snel dood. Maandenlang kraait er wereldwijd geen haan naar de cartoons. Dat is tegen de zin van sommige Deense imams die naar het Midden-Oosten reizen om daar persoonlijk de tekeningen te laten zien aan politieke en geestelijke leiders. De rapen zijn gaar. Deense ambassades worden in brand gestoken. Bij demonstraties vallen meer dan honderdvijftig doden. Deense producten worden geboycot. Na een tijdje waait de bui weer over, maar op de achtergrond blijft de rel na etteren. 

Op 12 februari 2008 worden drie moslims in Kopenhagen opgepakt. Ze hebben een moordaanslag op Kurt Westergaard en Flemming Rose voorbereid. De verontwaardiging is groot. Veel kranten drukken uit solidariteit de Mohammed-cartoons opnieuw af. Jonge moslims steken in Kopenhagen auto’s in brand. Weer is er sprake van een cartooncrisis. Ik reis voor RTL Nieuws op de bonnefooi af naar Denemarken. Ik wil koste wat kost Kurt Westergaard spreken en dat lukt. Op zijn door artrose aangevreten knieën hobbelt de sympathieke tekenaar moeizaam de redactie van Jyllands Posten op.

Met zijn zwartleren vestje en zijn fleurige zijden sjaaltje lijkt hij op een bejaarde bohémien uit het hippie-tijdperk. Hij heeft eigenlijk geen zin in het interview. Maar voor een Hollander die Deens spreekt maakt hij een uitzondering, we spreken twee uur met elkaar. Uit het archief diept hij de omstreden krant op waar zijn tekeningen in staan. Hij zegt dat er nog maar één origineel exemplaar van over is. Wat daar verder mee gebeurt is ongeveer een Deens staatsgeheim. Vrouwlief Blond is meegekomen en Westergaard blijkt een heerlijke charmeur, die speciaal voor haar een tekening tevoorschijn haalt en die voor haar signeert. Spijt van zijn gewraakte Mohammed-tekening heeft Kurt Westergaard nooit gehad:

“De vrijheid van meningsuiting is het hoogste goed dat we hebben!! Ik zou het zo weer doen in een gelijke situatie. Ik heb nooit een racistische, of beledigende tekening willen maken. De bedoeling van de cartoon was om te laten zien dat islamitische terroristen de profeet Mohammed hebben gegijzeld voor hun eigen snode plannen. Vandaar die bom in de tulband. De gevolgen heb ik natuurlijk nooit kunnen voorzien.”

Tot negen keer toe wordt er een aanslag op de krant Jyllands Posten verijdeld. Op 1 januari 2010 dringt een Somaliër met een bijl de beveiligde woning van Westergaard binnen. De tekenaar rent naar de eerder in zijn huis gebouwde ‘panic room’ en overleeft de aanslag. Westergaard stond sindsdien onder permanente politiebewaking, wat voor een vrijheidslievende man als hij een flinke tol was voor één tekening. Tot zijn grote verdriet zijn tekenaars van spotprenten over de islam tot aan zijn dood vogelvrij gebleven. 

JAAP VAN DEURZEN