Mijn hartsvriend heeft zijn nek gebroken. Martin is 43 jaar oud geworden. Ik ben er kapot van. We hebben samen de hele wereld afgereisd. Overal worden we als helden onthaald. “Dutchman, give us a tune!” klinkt het in een pub in Clifden, in het magisch mooie Connemara in West-Ierland. Ik heb daar in een vorig leven een tijdje gewerkt en gewoond. Natuurlijk speel ik The Dutchman. Martin en ik krijgen de hele kroeg in een paar seconden stil:
‘Let us go to the banks of the ocean
Where the walls rise above the Zuider Zee’ *
Ik ben negen jaar oud en ik zie er niet uit. Ik heb een bleke kop en mijn ribben steken dwars door mijn T-shirt. Mijn haar is vanachter opgeschoren. Van voren valt een loshangende lok om de haverklap voor mijn ogen. Het lijkt alsof ik ben weggelopen uit de filmset van een slechte oorlogsfilm. Ik speel daarin het zoontje van Obersturmbahnführer Stoltz der Sturmabteilung Holland. Mein Gott. Ik sta met mijn gitaar in het armetierige speeltuintje achter de ‘Stinkhaven’ in Rotterdam-Zuid. Op amateuristische wijze imiteer ik Elvis Presley. Annie en Trudy, de twee meest begeerde pitspoezen van de speeltuin, staan naast me en doen de ’twist.’
Mijn groene lesgitaar, met zo’n kekke hap uit de klankkast, produceert het geluid van een ratelend blikje, maar niemand ligt ervan wakker. Ik ben met mijn loepzuivere, pre-puberale stemmetje het middelpunt van het gezelschap. Een gitarist scoort altijd, ook al heeft hij, net als ik, een kop als een kababibal. Met die gitaar ben ik woest aantrekkelijk, iedereen valt in katzwijm. Mannen die een instrument goed bespelen, of bluffen dat ze het kunnen, zoals ik, zijn dun gezaaid. De speeltuinscene is de opmaat voor mijn carrière als de Dutch Guitarman! Ik heb op dat moment maar één wens:
Op een mooie dag
Maak ik m’n dromen waar
Dan schijnt er een gouden neonlicht
Op mij en m’n gitaar
Soms kleurt m’n hemel zwart
Dan zie ik opnieuw dat beeld
Die jongen die voor een mensenzee
Z’n intiemste liedjes speelt. **
Als ik rond de twintig ben koop ik mijn Martin D35. Ik heb zanger Don McClean op zo’n gitaar zien spelen. Hij produceert de ene na de andere hit, waaronder American Pie en Vincent. Ik besluit mijn gehele bij elkaar gespaarde vermogen te spenderen aan zo’n peperduur instrument, hoewel ik qua techniek niet in de buurt kom van de Amerikaan. Maar wat niet is kan nog komen. “Als je van een gitaar houdt ga je vanzelf urenlang spelen. Dan word je goed,’ oreert zanger en gitarist David Crosby wijs. Martin en ik worden gezworen kameraden.
Ook al beland ik in de goot
ik zal er nooit eenzaam zijn
met hem als bondgenoot **
Maar nu ligt mijn dierbare vriend op apegapen. Ik heb er op een gezellig feestje voor de laatste keer op gespeeld. De koffer, waarin ik hem te ruste heb gelegd, is omgevallen. Martins’ mahoniehouten nek heeft de klap niet overleefd en is in tweeën gebroken. De snaren hangen er als slappe spaghettislierten bij. Als ik bij thuiskomst de koffer openklap en ik zijn geknakte kop zie, springen de tranen in mijn ogen. Een kwartier lang sta ik als een debiel tegen zijn hardhouten klankkast te jammeren: ‘Ach jochie toch!’ Ach jochie toch!’ Blond denkt dat ik malende ben geworden. Maar dan ziet ze het verstijfde lijk liggen. Haar moederogen lopen vol water. Ze strijkt over mijn haar en zegt: “Ach Jaap, wat vind ik dat verschrikkelijk.” Mijn gepingel tijdens het prepareren van het avondmaal vindt ze prachtig. Wat nu? Heeft ú nog ergens een Martin D35 verstopt?
Morgen start een nieuwe tijd
Morgen wordt een nieuw verhaal verteld
De hemel straalt
Wie weet wat de toekomst
Voorspelt
Voor mij en m’n gitaar **
Ik bel gitaarreparateur John. Gelukkig bestaan ze nog, van die vakmannen die zelfverzekerd zeggen: “Oh, die kan ik wel lijmen. Of ie helemaal de oude wordt durf ik niet te zeggen.” Dondert niet. Martins’ wedergeboorte is wellicht aanstaande. Met tranen van geluk in mijn ogen kus ik zijn harde houten bast en prevel: “Het komt goed, manneke! Straks spelen we samen weer de sterren van de hemel, Starry, starry night!”
JAAP VAN DEURZEN
*The Dutchman/ tekst: Michael Peter Smith
**Mij en M’n Gitaar/ tekst: Stefaan Fernande