De oudere redders van de Koninklijke Nederlandse Redding Maatschappij hebben allemaal gezichten van gelooid leer. Op hun hoofd dragen ze een verfomfaaid mutsje of een zwarte pet. Sommigen hebben zo’n grijze, getrimde stoppelbaard à la Kapitein Iglo. Dat is die reclamekwal, die zo’n eeuwige glimlach rond zijn kronen heeft gelast. Elke keer schrik ik me rot als hij aan dek stapt met zo’n schaal kartonnen vissticks in zijn fikken. Die dingen zijn niet te vreten.
De KNRM-bikkels staren daarentegen vastberaden in de cameralens. Er valt niks te lachen. Reddingswerk is een serieuze bezigheid. Dit zijn mannen van stavast die op de woelige baren mensen van de verdrinkingsdood redden. Ik houd van mannen met passie. Ze hebben vrouwen met welluidende namen als: Aafje, Neeltje en Sieneke. Die noemen hun kerels steevast ‘rotsen in de branding’.
’s Avonds drinken ze thuis met moeder de vrouw een glaasje jonge klare. Voor het slapen gaan schuiven ze nog even de gordijnen opzij en kijken hoe de vlag erbij hangt. ‘Het wordt een rustige nacht, Neel!’ voorspellen ze vol zelfvertrouwen. ‘Op hoop van zegen!’ In de kroeg vertellen de zeebonken heroïsche of trieste verhalen uit de oude doos. Bijvoorbeeld over die rampzalige drieëntwintigste oktober in 1921. Op één dag komen tien redders bij Terschelling om het leven in een zware noordwesterstorm. De griezels lopen je over de grauwen als je de verhalen leest in De Reddingboot. Dat blad krijg je toegestuurd als je donateur bent van de KNRM.
Ik zit aan die verhalen te denken als ik met mijn maten meedoe aan de Harlingen Terschelling Roeirace. In een houten sloep leggen we de 34 kilometer lange oversteek af over de Waddenzee. Het is een van de zwaarste roeitochten in ons land. We gaan de strijd aan met golven, wind en getijdestromen. De blaren springen open op mijn handpalmen. Mijn keel voelt aan als grof schuurpapier. Al deinend in die sloep voel ik me net de legendarische redder Dorus Rijkers, die op weg is naar een zinkend zeilschip. Ik zie politieboten naar sloepen racen die door de stroom richting Noordpool drijven. Zelf roeien we met de riemen die we hebben en houden manhaftig koers. Dit ondanks het feit dat ik de avond ervoor weer ijdel heb bewezen dat ik ook op een oude gitaar uit de voeten kan. Gezelligheid kent geen tijd. Rond half twee ligt onze bemanning compleet kachel in de kooi. We zitten er als wassen beelden bij in die sloep. Mannen zijn net kinderen, maathouden is een dorp in Finland.
Nog even terug naar Dorus Rijkers uit Den Helder. Zijn markante, geborduurde heldenharses hangt pontificaal aan de muur in de woonkamer van wijlen mijn oma. Op zijn krachtige kop draagt hij een zuidwester. Dat is zo’n breedgerande hoed die is overtrokken met geolied linnen. Zijn baard is sneeuwwit en tussen zijn lippen hangt een Popeye-pijpje. Van oorsprong is hij visser maar hij vergaart eeuwige roem als de ‘Heldersche Mensenredder’. Geen zee gaat Theodorus Rijkers te hoog. Op zijn drieëntwintigste trouwt hij met Neeltje Huijsman.
In 1872 redt hij met zijn eigen vissersboot 25 bemanningsleden van de Nederlandse bark Australia. Rijkers en zijn mannen, die hun leven hebben geriskeerd, verdienen 220 gulden met de reddingsactie. De bergers, die de lading koffiebonen en suiker veiligstellen, strijken 1300 gulden op. Zo zie je maar, ook dan is er al sprake van een oneerlijke verdeling in de maatschappij. Het weerhoudt Dorus er niet van om zijn kunstje te blijven herhalen. Op spectaculaire wijze weet hij in 1888 de opvarenden van het Duitse schip ‘Renown’ te redden. De matrozen zijn als verschrikte aapjes in de wanten van de bazaansmast geklauterd, verklapt wikipedia. Dorus wordt door koning Willie de III in de ‘Broederschap van de Nederlandse Leeuw’ opgenomen, en krijgt een kleine toelage. Het betekent niet dat de zilvervloot is binnengezeild. We hebben het hier over pre-AOW tijden. Tot ver na zijn zeventigste heeft Dorus allerlei bijbaantjes om te kunnen overleven. Hij heeft nog net geen krantenwijk. Van de rederijen en de meer dan vijfhonderd geredde drenkelingen krijgt hij nog geen ansichtkaartje. Hij kan er niet mee zitten. Dat bedoel ik nou. Dit zijn mannen met passie. Steun ze, want ze doen prachtig werk!
JAAP VAN DEURZEN