Stanislaus Norbertus Ida Maria Storimans spookt al een week lang door mijn hoofd. Gisteren, precies vijftien jaar geleden, vliegt een kogeltje uit een clusterbom via zijn oksel zijn gespierde lichaam in. Cameraman ‘Stan de Man’ is op slag dood en ligt op dat grote, godvergeten plein midden in de Georgische stad Gori. De door merg en been snijdende wanhoopskreet van mijn collega Jeroen Akkermans echoot nog steeds in mijn oren: ‘Ach jochie, ach jochie!’
Stan dood? Dat kan niet. Stan is onsterfelijk. Hij is de man die feilloos een Duitse pornoster uit de jaren zeventig kan imiteren. Hij houdt in nep-Frans minutenlang een betoog waar geen touw aan vast te knopen is. Speciaal voor mij produceert hij om de haverklap het geluid van een gestrest varken, waarna ik tegen de grond kletter van het lachen. Ik heb het allemaal wel eens eerder opgeschreven, maar die herinneringen zijn me zó dierbaar. Dit is mijn zoveelste aubade aan Stan Storimans, de fenomenale nieuws-cameraman, feestbeest en de koning van foute grappen. (Waar hij zelf overigens het hardst om kon lachen.)
Ik zie hem nog op die heuvel staan in voormalig Joegoslavië. Een Kroatische commando sluipt uit het niets op hem af en drukt een machinegeweer tegen zijn hoofd. Ook nu verliest Stan zijn gevoel voor humor niet en zegt met die kenmerkende, zachte Brabantse ‘g’: ‘Ook goeiemorgen.’ Ik herinner het me nog als de dag van gisteren, want ik sta stokstijf van schrik met geluidsman Robin Pillekers op drie meter afstand.
We filmen vanaf die heuvel een Kroatisch concentratiekamp. Volgens VN-rapporteurs zouden daar de meest gruwelijke dingen gebeuren met Bosnische moslims. Een kwartier daarvoor hebben we bij de poort van het kamp een duidelijk bevel gekregen om op te zouten. De Kroaten houden niet van pottenkijkers. Maar Stan de Man weigert om zonder verhaal terug te komen en hij stelt voor om vanaf die heuvel het kamp alsnog te filmen. Want Stanislaus Norbertus Ida Maria Storimans is nergens bang voor.
Pas als hij in augustus 2008 wordt benaderd om die vervloekte trip naar Georgië te maken, slaat de angst hem opeens om het hart. Hij heeft er een naar voorgevoel bij en vertrouwt het niet. In het weekend voor zijn vertrek vraagt de BBC hem of hij naar Georgië wil reizen om daar met een Britse verslaggever reportages te gaan maken. Stan voelt zich vereerd, maar wijst het aanbod af. De gerenommeerde Auntie Beeb mag het zelf uitzoeken.
Maar dan belt een productiemedewerker van het RTL Nieuws, die hem vraagt of hij met collega Jeroen Akkermans naar de Georgische hoofdstad Tbilisi wil vliegen. Stan zegt nu wel ja, want RTL Nieuws is zijn grootste opdrachtgever. Maar hij gaat met grote tegenzin. De redactie wil achter de frontlijn een serie verhalen maken over de gevolgen van het conflict rond de afvallige provincie Zuid-Ossetië. Daar wil het merendeel van de bewoners zich aansluiten bij Rusland. De Georgiërs pikken dat niet en halen het in hun malle hoofd om de Russische beer op het slagveld te confronteren. Poetin wil geen gelazer in zijn achtertuin en bombardeert met een gigantische overmacht aan wapens en manschappen de Georgiërs binnen een paar dagen in het gelid.
Stan doet volgens zijn vrouw Marjolein voor zijn vertrek de meest absurde dingen: “Hij heeft ’s nachts om 1.00 uur de lekke band van mijn fiets nog geplakt. Dat deed hij anders nooit. ’Ga maar naar de fietsenmaker’ zei hij dan. Hij moest daarna zijn tas nog pakken, maar hij liep vooral heen en weer te drentelen. Zijn onrust sloeg op mij over. Ik heb nooit het diepe gevoel gehad dat hem iets kon overkomen, maar dat had ik met de reis naar Georgië wel. Nadat Stan op zondag besloot om naar Georgië te gaan, is hij die avond bij me komen zitten en zei hij: ‘Dit is de laatste gevaarlijke reis die ik maak. Ik word veertig in januari. Het is genoeg geweest.’ Hij wilde graag wat meer thuis zijn. Ik moest daar om lachen. Ook al was dat de eerste keer dat hij dit zei, ik geloofde hem niet. Stan pakt uiteindelijk toch zijn spullen in en reist in een bijna leeg toestel van Georgian Airways naar Tblisi.”
De rest is geschiedenis. Op 12 augustus om 10.42 uur lokale tijd, vuren de Russen met een Iskanderraket een clusterbom af op het centrale plein van de stad Gori. Het kogeltjes sproeiende projectiel is misschien wel het smerigste en meest achterbakse wapen dat ooit is ontworpen. De bedoeling is om met zo’n bommentapijt zoveel mogelijk slachtoffers te maken. Stan staat op dat moment op het plein om het torenhoge beeld van dictator Stalin te filmen, die in 1878 in Gori is geboren. Hij wordt dodelijk geraakt, net als elf andere onschuldige burgers. Het is een onzinnige actie, want er is geen militair doel in zicht.
In het kielzog van voormalig minister van Buitenlandse Zaken Maxime Verhagen leg ik op 12 februari 2009, op verzoek van Stans vrouw Marjolein, in Gori een bloemetje op de plek waar de bom is ingeslagen. De kogeltjes hebben een waaier van kleine gaten achtergelaten. Het lijkt alsof ik naar een geasfalteerd vergiet sta te kijken.
“Beschrijf Stan eens!” zegt NOS-collega Kysia Hekster op het plein in Gori. Het is de enige vraag die ik ooit snikkend heb proberen te beantwoorden, maar ik kom er niet uit, want Stan is niet zomaar in één quote te vangen. Stan de Man, die heerlijke ‘Gek uit Goirle’, is alweer vijftien jaar dood. Er is nooit iemand voor deze laffe oorlogsmisdaad veroordeeld.
Poetin zou tijdens zijn korte staatsbezoek aan Den Haag in april 2013 Mark Rutte hebben ingefluisterd dat de Russen het boek ‘Stan Storimans’ hebben gesloten. Gelijk hoor ik van bovenaf die bulderende stem van die testosterontank: ‘Nee oetlul, dat boek wordt nóóit gesloten! Nóóit! Begrepen? Ophoeren nou!’
Ach jochie! Ach jochie!
JAAP VAN DEURZEN