Nee! Nee! We gaan het niet hebben over ‘tepelkloven’. Excuses voor de verwarring. Alleen het woord al. Ik krijg groteske beelden op mijn netvlies van ravijndiepe scheuren in en rond de vrouwentepel als gevolg van borstvoeding. Er verschijnen rode vlekken in mijn nek als ik terugdenk aan de tijd dat mijn eerste zoon nog geboren moet worden. We weten niks over zwangerschappen en kopen het ene voorlichtingsboek na het andere. Dat is niet slim. Met vochtige ogen lezen we over tangverlossingen, zwangerschapsvergiftigingen, inscheuren en tepelkloven. We hadden beter naar een horrorfilm kunnen gaan kijken, dan was er nog wat te lachen geweest. Pff.
Nee, dit stukje gaat over de actie ‘De Tepelkloof’ van fotograaf Esther Bekker uit Alkmaar. Voor haar project fotografeerde ze mensen die bereid waren om voor haar uit de kleren te gaan en hun blote borst(en) te laten fotograferen, zowel mannen als vrouwen. Het is een ontroerende serie geworden. Iedereen maakt zijn eigen afweging om naakt of halfnaakt te poseren.
Esthers’ foto’s zijn verwerkt in een online magazine, en een glossy op papier. De opbrengst gaat naar Women Inc, de organisatie die zich al sinds 2005 inzet voor de verbetering van de positie van vrouwen. Esther Bekker: ‘Ik wil laten zien dat borsten blootgewoon zijn door een fotoserie te maken van vrouwen én mannen met ontbloot bovenlijf. Als inspiratie neem ik bestaande schilderijen van oude en nieuwe meesters waar personen met een blote borst op staan.’
Maar vrouwenborsten zijn allang niet meer ‘blootgewoon’. Denk even aan het nipplegate incident in 2004. Tijdens een optreden van Janet Jackson en Justin Timberlake trekt de zanger de bedekking rond haar rechterborst weg. De tepel van Janet Jackson is zegge en schrijve twee seconden te zien. Maar het duurt maanden voordat de Amerikanen over de ‘schok’ heen zijn. De zangeres schijnt er niet populairder op geworden te zijn.
De controverse rond al te zichtbare vrouwenborsten begint al in 1444 aan het Franse hof. Agnès Sorel, de belangrijkste maȋtresse van koning Karel de VII, introduceert het décolleté. Haar initiatief is ronduit revolutionair. Wat veel mannen betreft mag ze daar alsnog postuum een Nobelprijs voor krijgen. In recordtijd wordt Agnes Sorels’ voorbeeld gevolgd door andere adellijke dames, die alles uit de kast beginnen te gooien. Het décolleté zal nooit meer verdwijnen. De seksualisering van de vrouwenborst is een feit. Allerlei kunstenaars en schrijvers raken erdoor geïnspireerd. Zoals schrijver Godfried Bomans die er een fenomenale opmerking over maakt.
Het décolleté: ‘Iets dat ophoudt waar het vermoeden zekerheid wordt. ‘
Kleding- en parfumontwerpster Coco Chanel schrijft:
‘Een décolleté is die smalle richel waarop de goede smaak balanceert zonder naar beneden te vallen.’
Pogingen om de vrouwenborst te normaliseren en vooral te deseksualiseren zijn vaak gedoemd om te mislukken. Neem het themanummer: TIT’S ‘R’ US’ van het populaire vrouwenblad Linda. Volgens hoofdredacteur Karin Swerink is de aandacht voor de vrouwenborst hard nodig, omdat onze maatschappij steeds preutser wordt.
“Je wordt als vrouw onaardig bejegend als je borstvoeding geeft in het openbaar of een zichtbaar decolleté draagt. Op sociale media wordt een vrouwentepel gecensureerd, maar een mannentepel niet. Daarom is het belangrijk om borsten te tonen in het blad,’ zegt Karin Swerink. “Als je nooit meer gewone borsten ziet, dan weet je niet meer wat het is en kijk je er verkeerd naar.” Maar op de coverfoto worden vervolgens alle blote borsten van de negen ‘bekende’ vrouwen met de handen bedekt. Missie mislukt.
‘De kloof tussen de mannentepel en de vrouwentepel is zo groot als de Grand Canyon du Verdon en hij wordt alleen maar groter,’ zegt fotograaf Esther Bekker. ‘Bij vrouwen gebruiken we het woord topless en bij mannen hebben we het over een ontbloot bovenlijf.’ Het wordt haar queeste om de tepelkloof te dichten zolang platforms als Instagram, Facebook en Linkdin totaal op hol slaan bij de afbeelding van een tepel.
De Deense transgender Ada Hyldahl Fogh besluit om de proef op de som te nemen. Ze wil onderzoeken wanneer het logoritme van Instagram haar borsten als vrouwelijk begint te beschouwen. Haar (mannelijke) lichaam is in transitie en elke week plaatst ze een foto van haar borst op Instagram. Normaal gesproken verwijdert het sociale platform de vrouwelijke borsten meteen, terwijl mannen hun naakte torso probleemloos kunnen etaleren. Als Ada Hyldahl Fogh start met een hormoonbehandeling, beginnen haar borsten te groeien, maar dat gaat met een slakkengang. Pas na 463 dagen heeft Instagram door dat Ada een vrouw is en wordt haar foto alsnog verwijderd.
Esther Bekker: ‘Zijn we de afgelopen jaren inderdaad preutser geworden? Zonnen we daarom bijvoorbeeld minder topless of komt het door meer bewustzijn dat zonnen een verhoogd risico op huidkanker met zich meebrengt? Of dat we te kust en te keur kunnen worden gefotografeerd door wildvreemden die altijd en overal hun mobiel bij de hand hebben en jouw foto kunnen verspreiden? De tepelkloof dichten is voor mij een uitdaging zolang sociale media een ban leggen op de vrouwelijke tepel. Nu heb ik niet de illusie dat ik daar op korte termijn iets aan kan veranderen. Maar ik denk wel dat ik een steentje bij kan dragen. Ik ben namelijk IK, met of zonder borsten.’ Capice?
JAAP VAN DEURZEN