Jaap van Deurzen

SPREKER /  MEDIATRAINER /  DAGVOORZITTER.

WINNETOU & OLD SHATTERHAND

aug 28, 2022

‘WINNETOU’S HERZ IST SCHWER!‘

Ach, Winnetoutje toch, jeugdheld van me, ik begrijp je helemaal. Ik schrik me ook te pletter als ik het bericht in het Duitse dagblad BILD lees: ‘Het opperhoofd van de Apaches is deze week door de waanzinnige woke-gemeente naar de eeuwige jachtvelden verbannen! Winnetou verbieten? Völlig absurd!’  

Even voor de duidelijkheid, Winnetou is een fictieve held uit de populaire kinderboekenserie van de Duitse schrijver Karl May. Heeft u het al meegekregen? De Duitse uitgever Ravensburger Verlag heeft alle boeken over Winnetou uit de handel gehaald na protesten van activisten. Die vinden dat de werkjes vol staan met racistische stereotypen over indianen. 

Directe aanleiding is de kinderfilm: ‘Der Junge Hauptling Winnetou’, die nu in de Duitse bioscopen draait en gaat over de jeugd van het opperhoofd. Drie gezandstraalde Duitsertjes spelen daarin de sterren van de hemel. Bij het uitkomen van de speelfilm zijn ook twee boeken verschenen. ‘Foutje,’ zegt de uitgever. ‘Dat hadden we niet moeten doen. De clichés die daarin staan, zijn niet meer van deze tijd. Sorry.’ Daarna breekt de pleuris uit. Het wakkere blad BILD neemt het voortouw en schrijft: ‘Met dank aan de censuur-maffia belandt onze held aan de martelpaal.’ 

Begin vorige eeuw schrijft Karl May een hele reeks avonturenromans over de roodhuid Winnetou en zijn blanke bloedbroeder Old Shatterhand. Ik smul daarvan als jongetje. Ik zie alle films, die zijn opgenomen in het ruige landschap van Kroatië. In de hoofdrol zien we de Amerikaanse acteur Lex Barker die vloeiend Duits spreekt. Winnetou wordt vertolkt door de knappe, tot Indiaan geschminkte Fransman Pierre Brice. De adellijke Fransoos spreekt steenkolen Duits, maar dat dondert niet want hij heeft sowieso niet uitbundig veel tekst in die films. Ik huil bittere tranen als Winnetou wordt doodgeschoten. Hij heeft een kogel opgevangen voor zijn kompaan Old Shatterhand. 

In mijn volksbuurt in Rotterdam-Zuid leeft de held op straat gewoon door. ‘Ik ben Winnetou!’ gilt mijn vriend Koos‘Nee, dat is niet eerlijk, ik ben gisteren al Old Shatterhand geweest! Uch!’ jengel ik. Het decor: een smerig speelpleintje in de wijk Feyenoord. Omdat Koos tekstueel niet verder komt dan: ‘pang!’ verzin ik alle scenario’s tijdens het cowboytje spelen. Oké, als regisseur én scriptschrijver ben ik geen Federico Fellini, maar ik ben zeker een talentje in de dop. Mijn teksten vormen een robuuste versie van Rotterdams jongensjargon: “Koos, jij speelt even zo’n klote Kiowa-indiaan. Je pakt je dolk en probeert mijn pens open te snijden. En dan zeg je: ‘Hé, bolle bleekscheet, ik steek je verdomme helemaal lek!’ Ik schrik me de touwtering en ruk snel mijn pistool uit mijn holster en roep: ‘Ja, dat had je gedacht, wilde klootviool, ik zal je eens even door je vuile, vieze, rooie rotkop schieten!’ En dan knal ik een kogel dwars door je harses. Jij moet dan even gaan liggen. Daarna mag je weer Winnetou spelen. Oké?’ Ik zei het al, een Gouden Kalf voor scripschrijven zit er niet in. Maar gezelligheid kent geen tijd. Wist ik veel.  

‘Met een bezem tussen mijn spierwitte stelten steiger ik door de straten en jaag hordes imaginaire ‘roodhuiden’ over de kling. Voor een écht cowboypak is geen geld. Mijn moeder flanst zelf een wildwest-lor in elkaar. Een kleermaker zou harakiri hebben gepleegd als ie het had gezien. Ik lijk meer op Swiebertje dan op Old Shatterhand.’ Woorden van deze strekking schrijf ik een paar jaar geleden als er in onze delta heisa is over cowboys en indianen. De linkse actiegroep De Grauwe Eeuw doet aangifte tegen de Utrechtse zaal Tivoli Vredenburg. Daar wordt een kinderfestival georganiseerd met het thema: ‘Het Wilde Westen’. “Indoctrinatie!” gilt de grauwe groep. ‘Als we onze kinderen vermommen tot cowboys en indianen zijn we bezig met de verheerlijking van de ‘genocide op de oorspronkelijke bevolking van Amerika’. 

Ook de Nederlandse uitgeverij Meulenhoff Boekerij haalt nu de Winnetou-boeken uit de markt. Het is bijna gedaan met de legende. ‘Floepens, mis!’ hoor ik de echo van ‘misschiet-indiaan’ Klukkluk, die een koddige rol speelt in de kinderserie Pipo de Clown. Sommige oneliners van de malloot staan me nog helder voor de geest. De allermooiste Klukkluk-klassieker blijft in mijn ogen nog steeds deze: ‘Dit is allemaal wel heel erg van de gekke!’

JAAP VAN DEURZEN

  • Op de kop af 250 opstelletjes! Ik weet het, U staat te trappelen om eenmalig een donatie te doen voor alle geleverde glimlachen. Dat is toch zo leuk!  Klik dan hier!